Ασάφεια και προβληματισμός για κατασκευαστές και ιδιώτες
Αναμονή για διευκρινίσεις και νέες αποφάσεις από το ΥΠΕΝ
Η αβεβαιότητα για τις ισχύουσες πολεοδομικές ρυθμίσεις οδηγεί σε καθυστερήσεις σε πολλά κατασκευαστικά έργα, την ώρα που όλες οι περιπτώσεις οικοδομικών αδειών που εκδόθηκαν βάσει των ακυρωθέντων διατάξεων αντιμετωπίζονται ομοιόμορφα, χωρίς διαφοροποίηση μεταξύ παλαιών και νέων αδειών
Σε «αναμμένα κάρβουνα» και σε καθεστώς «πολεοδομικής ασάφειας» βρίσκονται μηχανικοί, εργολάβοι, μελετητές και ιδιώτες μετά την απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία έκρινε αντισυνταγματικό το σύστημα απόδοσης κινήτρων προσαύξησης των όρων δόμησης και ανέγερσης κτιρίων, του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού. Ουσιαστικά, η απόφαση βρίσκεται σε κάθετη διαφωνία με τις εκτιμήσεις και τις ανάγκες του πολεοδομικού κλάδου, ο οποίος υποστηρίζει ότι τα προβλήματα που δημιουργούνται στην κτηματαγορά και η ανασφάλεια που προκύπτει από την ανάκληση οικοδομικών αδειών και την ασάφεια του καθορισμού των ακριβών κριτηρίων έκδοσης και νομιμοποίησής τους, δυσχεραίνουν το έργο του ίδιου του επαγγέλματος και θέτουν ζητήματα δημόσιας ανάπτυξης των αστικών περιοχών, τόσο βραχυπρόθεσμα, όσο και μακροπρόθεσμα. Εν αναμονή αποφάσεων από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, όπου προσδοκάται να ξεκαθαριστεί το τοπίο για την έκδοση των οικοδομικών αδειών, οι πολεοδόμοι βρίσκονται σε αχαρτογράφητα και πρωτοφανή νερά για τη δραστηριοποίησή τους, καθώς χιλιάδες ακίνητα και άδειες βρίσκονται πλέον στον «αέρα». Η απόφαση έχει οδηγήσει μεταξύ άλλων σε αναστολές ή ακυρώσεις αδειών, σε νομική αβεβαιότητα, σε «πάγωμα» των οικοδομικών εργασιών μέχρι να υπάρξουν ξεκάθαρες νομοθετικές ρυθμίσεις και σε επενδυτική αστάθεια εκ μέρους των κατασκευαστικών εταιρειών.
Η διαδικασία του νέου τρόπου έκδοσης πολεοδομικών αδειών, μέσω των ηλεκτρονικών συστημάτων, η ανάλυση της πολεοδομικής νομοθεσίας και η απόφαση του ΣΤΕ συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια της εσπερίδας και της διαδραστικής συζήτησης που διοργανώθηκε από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, Τμήμα Δυτικής Κρήτης, Νομαρχιακή Επιτροπή Ρεθύμνου, με τη συμμετοχή μηχανικών και πολιτών, το απόγευμα της Πέμπτης, όπου και έγινε μία ανταλλαγή απόψεων ανάμεσα στους παρευρισκόμενους, με βάση την επαγγελματική εμπειρία του καθενός. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο κτίριο του Εμπορικού Επιμελητηρίου, με τη συμμετοχή δύο αξιόλογων επαγγελματιών του κλάδου, του Γιάννη Στρογγυλού, ηλεκτρολόγου – μηχανικού, πρώην πρόεδρου ΤΕΕ, πρώην αναπληρωτή προϊσταμένου της υπηρεσίας δόμησης τμήματος οικοδομικών αδειών Χανίων και του Γιάννη Βόρδου, προέδρου του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Χανίων και αντιπρόεδρο της αντιπροσωπείας του ΤΕΕ Ελλάδος.
«Η Πολιτεία να λάβει επιτέλους θέση»
Με στόχο την καλύτερη δυνατή ενημέρωση και κατάρτιση των παρευρισκόμενων ιδιωτών και επαγγελματιών πραγματοποιήθηκε η εσπερίδα του ΤΕΕ, κυρίως στο κομμάτι της έκδοσης των οικοδομικών αδειών, το οποίο όπως ανέφερε μεταξύ άλλων η Γεωργία Μανωλίτση, πρόεδρος στη Νομαρχιακή Επιτροπή του ΤΕΕ στο Ρέθυμνο, είναι και το βασικό όπλο του πολεοδομικού κλάδου. «Η πολεοδομική νομοθεσία πολλές φορές δυστυχώς δεν έχει μία μόνο ερμηνεία, είναι δυσνόητη και δύσκολα ή διαφορετικά εφαρμόσιμη από υπηρεσία σε υπηρεσία. Ο ΝΟΚ δεν είναι και τόσο νέος μάλλον, διότι είναι στη νέα του μορφή από το 2012 και είναι το βασικό όπλο των μηχανικών για την έκδοση των οικοδομικών αδειών. Τα βασικά αγκάθια που αντιμετωπίζουμε είναι η πολυπλοκότητα του νόμου. Ο οικοδομικός κανονισμός δεν είναι κάτι απλό, είναι κάτι πολυσύνθετο και επιδέχεται πάρα πολλές ερμηνείες. Το πρόβλημα που έχει παρουσιαστεί το τελευταίο χρονικό διάστημα είναι η αντισυνταγματικότητα ορισμένων άρθρων του ΝΟΚ, επίσης σε ό,τι αφορά τα πατάρια και τις προσαυξήσεις ύψους και δομής, τα μπόνους για τα βιοκλιματικά κυρίως στοιχεία. Από εκεί και πέρα είναι σε εξέλιξη και άλλες δίκες, οι οποίες συζητούν τα θέματα των υπόσκαπτων κτιρίων, των επεκτάσεων των υπογείων και τις σοφίτες που υπάρχουν στα κτήρια», ανέφερε.
Ως ένα ζήτημα εμπιστοσύνης του πολίτη απέναντι στο κράτος χαρακτήρισε τις ανακλήσεις πολεοδομικών αδειών η κ. Μανωλίτση, με την ανάγκη να αισθάνεται ο ιδιώτης ότι η επένδυσή του είναι επισφαλής και δεν κινδυνεύει να είναι απαραίτητη: «Βρισκόμαστε χρονικά σε μία περίοδο πολεοδομικής ασάφειας, που το επάγγελμά μας γίνεται κάθε μέρα όλο και πιο δύσκολο και όλο και πιο αβέβαιο στην εφαρμογή του. Είναι πολύ σημαντικό η Πολιτεία να λάβει επιτέλους μία θέση, σε όλη αυτή τη διαμάχη που γινόταν το τελευταίο διάστημα μεταξύ Δήμων και ιδιωτών και πολεοδομιών σε ό,τι αφορά τα μπόνους της δόμησης και τα μπόνους των υψών. Νομίζω ότι πρέπει να έρθουν τώρα να νομοθετήσουν, να απλοποιήσουν τον οικοδομικό κανονισμό, πρέπει να βάλουν σε πρώτη προτεραιότητα το να διατηρήσουν την εμπιστοσύνη του πολίτη προς το κράτος».
«Κανένας δεν νοιάζεται για το πρόβλημα που δημιουργείται στην κτηματαγορά»
Αντιφατική θεώρησε την απόφαση του ΣΤΕ για την αντισυνταγματικότητα ορισμένων άρθρων του νέου οικοδομικού κανονισμού ο κ. Στρογγυλός, σημειώνοντας ότι ο νόμος που κρίθηκε αντισυνταγματικός ισχύει από το 2012: «Αυτά τα κτίρια που έχουν δημιουργηθεί τώρα είναι ωραία και καλά και αυτά που είχαν καταθέσει άδειες στο παρελθόν για τον Α ή Β λόγο και δεν πρόλαβαν να τις εκδώσουν ή τις εξέδωσαν και δεν ξεκίνησαν οι οικοδομικές εργασίες, αυτά τα κτίρια δεν θα μπορούν τώρα να υλοποιηθούν; Τι ασφάλεια δικαίου παρέχει η ελληνική νομοθεσία», διερωτήθηκε ρητορικά, ενώ επίσης συμπλήρωσε: «Άρα ο μελετητής μηχανικός ή ο υπάλληλος μηχανικός, πώς θα πάει να εκδώσει οποιαδήποτε οικοδομική άδεια, ή πώς θα μελετήσει κάποιο κτήριο, όταν θα ξέρει ανά πάσα στιγμή ότι αυτό που μελέτησε θα κριθεί αντισυνταγματικό, δεν μπορεί να υλοποιηθεί και είναι παράνομο».
Επιπλέον, ο κ. Στρογγυλός σημείωσε: «Έχουν συναφθεί πολλά συμβόλαια με αγοραπωλησίες, είτε πουλήθηκαν οικόπεδα μαζί με οικοδομικές άδειες, είτε με προεγκρίσεις, είτε υπογράφηκαν εργολαβικά και έχουν πουληθεί οικοδομές από τα σχέδια, που ακόμα δεν έχουν υλοποιηθεί. Κανένας δεν νοιάζεται για το πρόβλημα που δημιουργείται στην κτηματαγορά», επισημαίνοντας επίσης ότι η μοναδική λύση, την οποία μάλιστα έχουν υιοθετήσει τόσο ο Πρόεδρος του Κεντρικού Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, αλλά πιθανότατα και το ίδιο το Υπουργείο είναι η ρύθμιση των αλλαγών στην πολεοδομική νομοθεσία με Προεδρικό διάταγμα, από τη στιγμή που όπως τονίζει ο κ. Στρογγυλός δεν γίνεται να κρίνεται αντισυνταγματική μία νομοθεσία, η οποία σε γενικές γραμμές είναι υπέρ του δημοσίου συμφέροντος, υπέρ της ασφάλειας των υποδομών, του περιβάλλοντος, της ενεργειακής αυτάρκειας και της μείωσης του ενεργειακού αποτυπώματος.
«Νομικά ζητήματα, αποζημιώσεις και αγωγές»
Σχεδόν καθολικό φρενάρισμα έχει εφαρμοστεί στις οικοδομικές δραστηριότητες, αλλά ακόμα και στην διεκδίκηση έκδοσης πολεοδομικών αδειών, σύμφωνα με τον κ. Στρογγυλό, ο οποίος παραλλήλισε τη σημερινή κατάσταση με μία αντίστοιχη που εφαρμόστηκε το 2020 και αφορούσε την εκτός σχεδίου πόλεως δόμηση, ένα ζήτημα για το οποίο είχε υποστηριχθεί ότι η δόμηση κτιρίων γίνεται χωρίς κανόνες, αλλά η εκτίμηση του κ. Στρογγυλού είναι ότι «τελικά αποδείχθηκε ότι η όλη ιστορία είχε να κάνει με το να μην αφήσουμε τον μικρό ιδιοκτήτη να χτίσει, αλλά να αφήνουμε το μεγαλοεπενδυτή να έρθει να συνενώσει πολλές μικρές ιδιοκτησίες και αυτός να χτίσει περισσότερα, από ότι θα χτίζανε οι πολλοί μικροί μαζί». Την ίδια ώρα, μεγάλα και κυρίως άμεσα θα είναι τα προβλήματα που προκύπτουν από αυτό το καθεστώς ασάφειας. «Τα άμεσα προβλήματα θα είναι βραχυπρόθεσμα, προφανώς θα δημιουργηθούν πολλά νομικά ζητήματα, θα διεκδικηθούν αποζημιώσεις, θα ασκηθούν αγωγές και εγείρεται το ερώτημα ποιος θα τα πληρώσει όλα αυτά. Φταίει η υπηρεσία που εξέδωσε; Όχι. Φταίει ο μελετητής; Όχι. Φταίει ο επενδυτής; Όχι», με τον κ. Στρογγυλό να επιρρίπτει τις ευθύνες στην πολιτεία.
Αναμονή και υπομονή για την απόφαση του Υπουργείου είναι σε αυτή τη φάση οι μοναδικές ενέργειες που μπορούν να κάνουν κατασκευαστές και ιδιώτες, μία απόφαση ωστόσο που έχει ήδη καθυστερήσει και δεν προβλέπεται να εκδοθεί σύντομα, ειδικά αν το Υπουργείο επιχειρήσει να αντιμετωπίσει το ζήτημα με σχετικό Προεδρικό διάταγμα. «Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν όπλα, όλοι οι μηχανικοί είναι ξεκρέμαστοι, διότι ο,τιδήποτε θέλουν να μελετήσουν δεν ξέρουν αν αύριο αυτό θα κριθεί αντισυνταγματικό. Αυτό δημιουργεί μία φοβερή ανασφάλεια, γιατί δεν γνωρίζει ο κόσμος τι θα κάνει, δεν ξέρει τι μπορεί να χτίσει στο οικόπεδό του, δεν ξέρει αν αυτό που θα χτίσει μεθαύριο σε μία προσφυγή θα κριθεί άκυρη η οικοδομική άδεια. Το μόνο που μπορείς να πεις στους συναδέλφους μηχανικούς είναι περιμένετε να δούμε πότε θα δεήσει το ΥΠΕΝ να νομοθετήσει».
«Είμαστε σε εντελώς άγνωστο περιβάλλον»
Στην έλλειψη διακρίσεων μεταξύ διαφορετικών περιπτώσεων οικοδομικών αδειών που εκδόθηκαν βάσει των αντισυνταγματικών, όπως έκρινε το ΣΤΕ, διατάξεων του ΝΟΚ και στη λογική οριζοντιοποίησης της απόφασης του ΣΤΕ αναφέρθηκε ο κ. Βόρδος. «Θεωρούμε ότι είναι λάθος ο τρόπος που προσέγγισε το ζήτημα το ΣΤΕ, με την έννοια ότι έβαλε στο ίδιο σακί όλες τις περιπτώσεις, ενώ δεν είναι ακριβώς έτσι. Από την άλλη βέβαια, το ΣΤΕ λέει ότι η οριζόντια εφαρμογή αυτών των μέτρων μπορεί να δημιουργήσει σε κάποιες περιοχές υπέρμετρα προβλήματα, ενώ επίσης έκρινε ότι τα μέτρα της ενεργειακής αναβάθμισης και των κτιρίων μηδενικής σχεδόν ενεργειακής κατανάλωσης είναι θετική», συμπληρώνοντας επίσης ότι «Είμαστε σε εντελώς άγνωστο περιβάλλον, δεν ξέρουμε τι θα αποφασίσουν, αλλά νομίζω ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί η δυνατότητα να έχεις κτίρια χαμηλής ενεργειακής αναβάθμισης, με ό,τι σημαίνει αυτό για το περιβάλλον».
Τέλος, απαντώντας σε σχετικό ερώτημα για τον αν εξακολουθούν να εκδίδονται αυτή τη στιγμή οικοδομικές άδειες, ο κ. Βόρφος ανέφερε: «Εκδίδονται οικοδομικές άδειες, οι οποίες όμως δεν έχουν χρήση κάποιων κινήτρων, δηλαδή αυτών που επισημάνθηκαν και αναφέρονται στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Όμως αφέθηκε και ένα ακόμα κενό πίσω από την απόφαση, υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις, τις οποίες δεν έχουμε εξετάσει και πιθανόν και εκείνες να κριθούν στο μέλλον αντισυνταγματικές, γεγονός που δημιουργεί ένα μεγάλο κομφούζιο και δημιουργείται ένα θέμα του τι μελέτες κάνουμε».
Πηγή: rethnea.gr